Ý nghĩa của việc thờ cúng trong đời sống tâm linh của người Việt

Thờ cúng là một tín ngưỡng của người Việt Nam. Đây là một việc làm để con cháu, các thế hệ sau bày tỏ lòng biết ơn và thành kính với bề trên, những người đã khuất.

Việc thờ Phật tại gia là một nét đẹp trong văn hóa tâm linh của người Việt, không chỉ mang ý nghĩa cầu bình an mà còn là cách hướng con người đến lối sống thiện lành. Bên cạnh đó, việc bài trí bàn thờ Phật đúng phong thủy còn giúp thu hút nguồn năng lượng tích cực, mang đến sự hài hòa, yên bình cho ngôi nhà.

Những nguyên tắc trong việc bài trí bàn thờ Phật và bàn thờ gia tiên

Theo các chuyên gia phong thủy tâm linh thì gia chủ có thể đặt bàn thờ Phật ở bên trái hay bên phải bàn thờ gia tiên đều được. Tuy nhiên phải đặt bàn thờ Phật cao hơn so với bàn thờ gia tiên. 

Việc đặt bàn thờ Phật và bàn thờ gia tiên đúng vị trí không chỉ thể hiện sự trang nghiêm mà còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Theo phong tục và quan niệm truyền thống, dưới đây là cách bố trí phù hợp:

1. Bàn thờ Phật nên đặt ở vị trí cao hơn bàn thờ gia tiên

Ý nghĩa: Phật là bậc giác ngộ, tượng trưng cho sự thanh tịnh và từ bi, do đó bàn thờ Phật cần đặt cao hơn bàn thờ gia tiên để thể hiện sự tôn kính.

Nếu không thể đặt bàn thờ Phật ở vị trí cao hơn (do không gian nhỏ), có thể đặt hai bàn thờ ngang nhau, nhưng không được đặt bàn thờ gia tiên cao hơn bàn thờ Phật.

2. Bàn thờ Phật nên đặt ở chính giữa, bàn thờ gia tiên bên trái hoặc bên phải

Phương án tốt nhất: Bàn thờ Phật đặt ở vị trí trung tâm của căn nhà, hướng ra cửa chính, vì đây là vị trí trang trọng và thu hút nhiều năng lượng tốt lành. Bàn thờ gia tiên có thể đặt ở bên trái hoặc bên phải tùy theo không gian, miễn là không che khuất bàn thờ Phật.

Nếu chỉ có một bàn thờ chung: Hãy để tượng Phật ở vị trí cao nhất trên bàn thờ và bày bài vị gia tiên ở phía dưới hoặc thấp hơn một chút.

3. Hướng đặt bàn thờ

• Bàn thờ Phật: Nên đặt hướng ra cửa chính hoặc chọn hướng hợp với tuổi gia chủ, nhưng quan trọng nhất là hướng phải sáng sủa và thoáng đãng.
• Bàn thờ gia tiên: Thường đặt cùng hướng với bàn thờ Phật để tạo sự đồng nhất, tránh đặt hướng xung khắc nhau.

4. Một số lưu ý khi bố trí bàn thờ

• Tránh đặt bàn thờ ở nơi có luồng khí mạnh (như gần cửa sổ, cửa ra vào), nơi ồn ào hoặc gần nhà vệ sinh.
• Bàn thờ phải luôn được giữ sạch sẽ và trang nghiêm.
• Không nên đặt đồ dùng cá nhân, đồ đạc linh tinh trên bàn thờ, đặc biệt là những vật không liên quan đến việc thờ cúng.

5. Hướng đặt bàn thờ Phật và gia tiên tại gia

Hướng đặt bàn thờ chuẩn nhất cần căn cứ vào mệnh của chủ nhà để đặt cho hợp lý.

• Gia chủ mệnh Đông tứ trạch thì bàn thờ nên đặt một trong bốn hướng như sau: Khảm (Bắc), Tốn (Đông Nam), Chấn (Đông), Ly (Nam).
• Gia chủ mệnh Tây tứ trạch thì bàn thờ nên đặt ở các hướng sau: Đoài (Tây), Càn (Tây Bắc), Cấn (Đông Bắc), Khôn (Tây Nam)

Bên cạnh đó, gia chủ có thể đặt ở hướng Tây hoặc Tây Bắc vì theo quan niệm dân gian đây là 2 hướng tượng trưng cho trời hay còn gọi là Tây Phương Cực Lạc (đức phật A Di Đà). Ngoài ra, gia chủ cũng không nên đặt bàn thờ ở hướng Đông Bắc nhìn về hướng Tây Nam và ngược lại vì đây là hướng ngũ quỷ.

6. Những lưu ý khi trong quá trình thờ cúng Phật và gia tiên

Gia chủ không được đặt quá nhiều ảnh, tượng Phật trên bàn thờ, nếu có đặt thì chỉ cần đặt lên bàn thờ 3 vị Phật là đủ. Không đặt nhiều hơn một tượng, ảnh cho 1 vị Phật.

Nếu đặt bàn thờ Phật chung với bàn thờ gia tiên thì gia chủ không nên cúng đồ mặn, mà chỉ cần cúng hoa, quả, trà …vv, đồ chay cũng không cần phải cúng nữa, thay vào đó gia chủ cúng bằng lời kinh thì kẻ còn người mất đều được an vui.

Trong nhà đã thờ Phật thì gia chủ chỉ nên thờ ông bà tổ tiên chứ không nên thờ thêm bất kỳ vị thần nào khác nữa. Lòng phải luôn hướng về Phật và dành sự tôn kính Phật trên hết mọi sự. Nên nói những lời hay ý đẹp, tránh buông những lời cợt nhả, chế giễu hay nhạo báng.

Bàn thờ phải luôn được giữ gìn lau dọn sạch sẽ, ngăn lắp, đồ cúng phải luôn tươi, sạch. Không dùng đồ đã có dấu hiệu hỏng hay đồ giả, đồ khô, héo úa.

Nơi thờ tự tránh đặt ở nơi có cửa ra vào phía sau hay chỗ có lối đi lại thường xuyên gây ồn ào để tránh làm mất đi sự thanh tịnh, yên tĩnh của không gian thờ cúng.

Không bày biện, trang trí những vật tượng trưng cho sự mê tín dị đoan như: bùa chú, hồn phách …vv. Có thể treo các bức tranh đồng hay dòng chữ thể hiện sự biết ơn, hiếu nghĩa với ông bà tổ tiên.

Khoảng không gian bên dưới bàn thờ nên giữ gọn gàng sạch sẽ, không để đồ bừa bộn chất đống ở khoảng không gian này.