1. Ý nghĩa của phong tục cúng Giao thừa

Đối với người Việt, lễ cúng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng với các gia đình để tiễn năm cũ, đón năm mới, cầu mong sự bình an, may mắn, thịnh vượng và xua đi những khó khăn, đen đủi trong một năm sắp tới.

Theo phong tục, vào thời khắc chuyển giao giữ năm cũ và năm mới, cần phải có 2 lễ gồm lễ cúng Giao thừa trong nhà và lễ cúng ngoài trời. Lễ cúng ngoài trời nhằm mục đích bày tỏ lòng thành với các vị thần cai quản trời đất, cầu xin mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Trong khi đó, lễ cúng trong nhà là dịp để gia đình sum họp, dâng lễ vật lên bàn thờ tổ tiên, bày tỏ lòng biết ơn và cầu mong sức khỏe, hạnh phúc cho những người đã khuất cũng như cho các thành viên trong gia đình.

2. Cúng giao thừa trong nhà hay ngoài trời trước mới đúng phong tục?

Thông thường lễ cúng giao thừa ngoài trời sẽ được thực hiện trước lễ cúng giao thừa trong nhà.

Theo tín ngưỡng dân gian Việt Nam, có 12 vị hành khiển và 12 vị phán quan luân phiên nhau đảm nhiệm. Mỗi năm, một vị Hành khiển sẽ trực tiếp cai quản trần gian. Đúng thời khắc giao thừa, khi năm cũ chuyển giao sang năm mới, các vị thần này sẽ tiến hành lễ bàn giao nhiệm vụ.

Người ta quan niệm rằng các vị thần sẽ đi thị sát khắp nơi để nắm bắt tình hình nhân gian. Chính vì sự bận rộn trong thời khắc chuyển giao, các vị thần thường không có nhiều thời gian để viếng thăm trong nhà. Do đó, bàn cúng thường được đặt ở ngoài cửa chính mỗi nhà.

Vì vậy, lễ cúng giao thừa ngoài trời được thực hiện trước nhằm mục đích "nghênh tân, tiễn cựu", tức là đón vị thần mới đến cai quản trong năm tới và tiễn vị thần cũ đã hoàn thành nhiệm vụ, sau đó mới làm lễ cúng giao thừa trong nhà. Việc đặt bàn thờ cúng ở ngoài cửa chính là để các vị thần dễ dàng nhận được lễ vật và lời cầu nguyện của gia chủ.

*** Xem thêm:

Cúng Giao thừa 2025 vào mấy giờ để đón tài lộc và may mắn suốt năm?

3 lưu ý quan trọng khi bày mâm cỗ đêm Giao thừa

3. Hướng dẫn chuẩn bị mâm cỗ cúng giao thừa

Mâm lễ cúng giao thừa ngoài trời

Lễ vật cúng giao thừa ngoài trời có thể là mâm lễ mặn hoặc chay tùy theo điều kiện của mỗi gia đình sẽ được chuẩn bị theo cách khác nhau, tuy nhiên trong mâm cúng không thể thiếu trầu cau, hoa quả, chén nước hoặc rượu.

• Mâm cỗ mặn gồm có: Gà trống lộc, bánh chưng, xôi gấc, khoanh giò lụa, đĩa hoa quả, đĩa gạo, đĩa muối, rượu, nước, hoa, đèn, hương.
• Mâm cỗ chay gồm có: Lon bia/nước ngọt, bánh kẹo, xôi, hoa, đĩa hoa quả, đèn/nến, trầu cau, hương, rượu, nước, đĩa muối, đĩa gạo.

Ngoài ra, trong mâm lễ cúng giao thừa, gia chủ cũng có thể chuẩn bị thêm tiền vàng mã, chiếc mũ của Ðại vương Hành khiển.

Mâm lễ cúng giao thừa trong nhà

Mâm lễ cúng giao thừa trong nhà sẽ được chuẩn bị đầy đủ hơn và tuỳ theo từng vùng miền mà chuẩn bị các món khác nhau.

• Mâm cỗ miền Bắc thường tính theo bát, đĩa gồm 4 bát, 4 đĩa, nếu cỗ lớn thì 6 bát, 6 đĩa hoặc 8 bát, 8 đĩa. Cỗ thường có các món: Móng giò hầm măng, bóng bì nấu thập cẩm, canh mọc, miến nấu lòng gà, xôi, bánh chưng, thịt luộc, thịt đông, giò lụa, giò xào, nộm và dưa hành muối.
• Mâm cỗ miền Trung có các món truyền thống mang đậm chất vùng miền Trung như dưa món, giò lụa, thịt đông, gà bóp rau răm, thịt heo luộc, bát măng khô ninh, bát miến, cá chiên hay chả ram.
• Mâm cỗ cúng miền Nam có phần đơn giản hơn. Do thời tiết miền Nam chủ yếu là nắng nóng nên phong tục chuẩn bị mâm cúng ngày cỗ của người miền Nam thường ưu tiên các món nguội như canh khổ qua nhồi thịt, canh măng, thịt kho hột vịt, chả giò, củ kiệu, bánh tét...